De vereniging als gesloten bolwerk

Een persoon wil lid worden van een vereniging. De vereniging weigert hem toe te laten.

“Dat laat onverlet dat vooralsnog is gebleken dat de vereniging niet goed functioneert. Dat is geen wenselijke en houdbare situatie. Van de al meermalen door [de bestuurder] aangekondigde wijziging van de rechtsvorm en de overname van de woonvoorziening door een derde partij is niet aantoonbaar gebleken. Uit de stukken – en dit is ook tijdens de mondelinge behandeling uitvoerig besproken – blijkt dat [de bestuurder] sinds 1 mei 1991 bijna onafgebroken de enige bestuurder van de WIC is. Hoewel de statuten voorschrijven dat het bestuur zo spoedig mogelijk een algemene vergadering belegt als het aantal bestuursleden onder de vijf is gedaald, en de bestuursleden na vijf jaar behoren af te treden, hebben er volgens [de bestuurder] sinds 1991 geen algemene ledenvergaderingen plaatsgevonden. Over het aantal leden van de WIC bestaat veel onduidelijkheid. [de bestuurder] heeft tijdens de mondelinge behandeling in hoger beroep het aantal van veertien leden genoemd. Die zouden in 1974 bij de oprichting van de vereniging lid zijn geworden. Gelet op het tijdsverloop, het feit dat er geen ledenvergaderingen hebben plaatsgevonden en het ontbreken van elke informatie over deze personen, kan feitelijk niet van een als zodanig functionerende vereniging worden gesproken. Deze vaststelling doet er echter niet aan af dat de WIC zelf mag beslissen wie zij tot haar vereniging toelaat.”

Een vereniging mag op grond van haar grondwettelijke recht van vrijheid van vereniging zelf beslissen wie zij als lid tot haar vereniging toelaat. In de statuten of in een reglement van de vereniging kunnen criteria voor de toelating van leden worden gesteld. Over de toelating van leden kan de instantie die met de toelating is belast – in dit geval is dat het bestuur van de WIC – naar eigen inzicht beslissen, met inachtneming van de eventueel bij statuten of reglement gestelde normen. Een motivering van de weigering tot toelating is niet vereist. Het bevoegde orgaan van de vereniging mag in beginsel dus zelf bepalen wie wordt toegelaten als lid. Bij het voeren van het toelatingsbeleid moet haar een zekere marge worden gelaten, maar onder bepaalde omstandigheden kan de weigering van het lidmaatschap in strijd zijn met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. In het bijzonder moet daarbij worden gedacht aan gevallen waarin het aspirant-lid een groot belang heeft bij het verkrijgen van het lidmaatschap en een redelijke grond voor weigering ontbreekt.

Tegen deze achtergrond zal het hof de vordering van [eiser] tot toelating als lid van de WIC beoordelen.”

“Gezien de uitlatingen die [appellant] in- en extern heeft gedaan over [de bestuurder] , waarbij hij niet heeft geschroomd nota bene uit naam van de WIC grievende uitlatingen te doen en exorbitante financiële eisen te stellen heeft hij tot dusver echter geen blijk gegeven van een constructieve en welwillende houding jegens de WIC. Het bestuur in de persoon van [de bestuurder] heeft dan ook op redelijke gronden het lidmaatschap kunnen weigeren. Van onrechtmatig handelen is geen sprake.”

Afgetreden bestuurslid moet spullen teruggeven

Rechtbank Noord-Holland 26 februari 2024, ECLI:NL:RBNHO:2024:1572

In dit geding gaat het om de verhoudingen tussen [eiseres][= de federatie] en [gedaagde 1] = de afdeling, een vereniging] en haar toenmalige voorzitter [gedaagde 2] enerzijds en tussen [gedaagde 2] als (voormalig) voorzitter en [gedaagde 1] anderzijds.

De algemene ledenvergadering [van de afdeling, gedaagde 1] , zoals opgedragen in het tussenvonnis, is gehouden op 3 oktober 2023. Uit de notulen van die (redelijk onrustig verlopen) vergadering volgt dat onder de aanwezige leden een grote behoefte bestond aan het terugtreden van het bestuur van [gedaagde 1] en aan het benoemen van een nieuw bestuur. De aanwezige en bij volmacht stemmende leden hebben tijdens die vergadering unaniem gestemd voor ontslag van het bestuur. Verder blijkt uit de notulen dat [gedaagde 2] op de vraag of het bestuur bereid is gevolg te geven aan de uitkomst van de stemming heeft geantwoord dat het bestuur de uitslag aanvaardt maar ‘dat deze avond niet is bedoeld voor het installeren van nieuwe bestuursleden’. Vervolgens hebben de leden verzocht alvast een nieuwe datum voor een ledenvergadering te plannen, maar hierop is geantwoord dat dit pas na 10 november 2023, na de uitspraak in het kort geding, aan de orde zou zijn.

Bij brief van 30 november 2023 heeft [gedaagde 2] namens het bestuur van [gedaagde 1] de voorzieningenrechter verzocht om ontheffing van de in de veststellingsovereenkomst aangegane verplichtingen. Zij heeft laten weten dat het bestuur gelet op de ontstane omstandigheden niet meer in staat is tot een behoorlijke vervulling van de bestuurstaak naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid en dat het het bestuur aan motivatie ontbreekt om een nieuwe ledenvergadering te organiseren en te houden, gelet op de enige doelen van het aftreden van het bestaande bestuur en het laten benoemen door de aanwezige leden van een nieuw bestuur.

De inhoud van deze brief kan niet anders worden beschouwd dan als een uiting van een gebrek aan bereidheid van het bestuur om aan de op 24 november 2023 gemaakte afspraken te voldoen en de daarvoor opgegeven reden (gebrek aan motivatie) liet er ook geen twijfel over bestaan dat dit niet zou veranderen; de inhoud van de brief laat zich lezen als een onmiddellijke terugtred van het zittende bestuur.

Om aan het ontstane bestuursvacuüm een einde te maken heeft [gedaagde 1] vervolgens een interim-bestuur gevormd in afwachting van de benoeming van een nieuw bestuur tijdens de nog te houden algemene ledenvergadering.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat dit het geval is. Er kan immers geen misverstand over bestaan dat toewijzing van die vorderingen mede in het belang is van [gedaagde 1]. Het niet voldoen aan die vorderingen is mede te beschouwen als een ondermijning van het verenigingsrechtelijk verband voor de handhaving waarvan [eiseres] [de federatie] mede verantwoordelijk is en in rechte dus ook moet kunnen opkomen. De aanwezigheid van het voltallige (nieuwe) bestuur van [gedaagde 1] ter zitting van 12 februari 2024 geeft er blijk van dat zij dat ook zo zien.

veroordeelt [gedaagde 2] om binnen zeven dagen na betekening van dit vonnis af te geven:

  • -aan [eiseres] de vijf verkeershekken met bijbehorende staanders,
  • -aan [eiseres] de bankpas op naam van [betrokkene 3] van rekeningnummer [rekeningnummer 1] t.n.v. [eiseres]/[gedaagde 1],
  • -aan [eiseres] ten behoeve van [gedaagde 1] de actuele ledenlijst van [gedaagde 1],
  • -aan [eiseres] ten behoeve van [gedaagde 1] de zich voorheen in de opslagruimte De Kikker bevindende tuinfakkels, kaarsen, boekjes van [activiteiten] en stapelstoelen,

op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 250,- per dag dat [gedaagde 2] na ommekomst van genoemde termijn met de afgifte van deze spullen in gebreke blijft, met een maximum aan de te verbeuren dwangsommen van € 5.000,00;

5.5.

veroordeelt [gedaagde 2] om binnen één dag na het eerste verzoek van het huidige bestuur van [gedaagde 1] af te geven de laptop en de printer (partijen genoegzaam bekend), op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 250,00 per dag dat zij na betekening van dit vonnis in gebreke blijft om hieraan tijdig te voldoen, met een maximum aan de te verbeuren dwangsommen van € 2.000,00;

5.6.

veroordeelt [gedaagde 2] om op eerste verzoek van het huidige bestuur van [gedaagde 1] voor zover noodzakelijk haar medewerking te verlenen aan opheffing van de bankrekening met rekeningnummer [rekeningnummer 2] t.n.v. [gedaagde 1] (nieuw) en aan het doen doorstorten van het aanwezige saldo op deze rekening naar de rekening met nummer [rekeningnummer 1] t.n.v. [eiseres]/[gedaagde 1], op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 250,00 voor elke dag dat zij na betekening van dit vonnis in gebreke blijft om hieraan noodzakelijke medewerking te verlenen, met een maximum aan de te verbeuren dwangsommen van € 5.000,00;

5.7.

veroordeelt [gedaagde 2] tot betaling van € 1.107,00 aan [eiseres] ter zake van de proceskosten voor de mondelinge behandeling op 12 februari 2024;

Terugkomen op royement, of niet

Rechtbank Oost-Brabant 14 maart 2024, ECLI:NL:RBOBR:2024:1042

Gelet hierop kan voorshands worden aangenomen dat sprake is van een rechtsgeldig besluit van het bestuur van OAE [de vereniging om [eiser] uit het lidmaatschap van de vereniging te ontzetten. Door of namens [eiser] zijn geen feiten of omstandigheden aangevoerd die aannemelijk maken dat dit besluit niet rechtsgeldig tot stand is gekomen, zodat bij de verdere beoordeling van die geldigheid zal worden uitgegaan.

Op 5 december 2023 heeft de secretaris van OAE, [A] , een brief aan [eiser doen toekomen met – voor zover van belang – de volgende inhoud:

“Hierbij deel ik als secretaris van het bestuur van de Vereniging Ouderen Appèl Eindhoven (OAE) u mede dat het bestuur van de vereniging OAE besloten heeft het bestuursbesluit van 15 september 2023 nietig te verklaren. Het bestuur heeft dit besluit genomen, na heroverweging van feiten en omstandigheden die geleid hebben tot dit besluit ten nadele van uw cliënte, de heer [eiser] .”

OAE bestrijdt dat zij is terug gekomen op haar eerdere besluit om [eiser] te ontzetten uit het lidmaatschap. Meer in het bijzonder bestrijdt mr. [X] dat de brief die [A] op 5 december 2023 heeft gestuurd is gebaseerd op een (rechtsgeldig) besluit van het bestuur dat er toe strekt om terug te komen op haar eerdere besluit van 13 september 2023 om [eiser] uit het lidmaatschap te ontzetten.

De door [A] gezonden brief van 5 december 2023 is – anders dan de brief van 14 september 2023 houdende aanzegging van het ontzettingsbesluit – niet ondertekend door het voltallige bestuur van OAE.

Nu er evenmin andere stukken in het geding zijn gebracht waaruit kan worden afgeleid dat sprake is van een rechtsgeldig besluit van het bestuur van de vereniging tot intrekking van haar eerdere besluit tot ontzetting uit het lidmaatschap van [eiser] (zoals – bijvoorbeeld – de agenda van desbetreffende bestuursvergadering en de van die vergadering opgemaakte notulen) is niet, althans onvoldoende aannemelijk geworden dat sprake is van een rechtsgeldig besluit tot intrekking van het eerdere bestuursbesluit om [eiser] uit het lidmaatschap van de vereniging te ontzetten. Zoals hiervoor al overwogen bestaat in kort geding geen ruimte voor onderzoek naar en vaststelling van feiten die op dit punt meer duidelijkheid zouden kunnen verschaffen, bijvoorbeeld middels het horen van de ten tijde van het beweerdelijke intrekkingsbesluit in functie zijnde bestuursleden van OAE.

Recht op verdediging ook bij klachten over unconsentual touch of private body part

Rechtbank Amsterdam 13 maart 2024, ECLI:NL:RBAMS:2024:1447

“Namens [gedaagde = de vereniging, een “Amsterdamse studentendebatvereniging”] heeft een bestuurslid in een gesprek op 17 januari 2024, waarbij ook de equity-officer aanwezig was, [eiser] meegedeeld dat het bestuur hem twee sancties oplegt omdat meerdere mensen zich hadden beklaagd over seksueel intimiderend gedrag. “

“Op 28 januari 2024 heeft het bestuur aan [eiser] geschreven dat het de sancties handhaaft, maar meer informatie geeft over de procedure en de ‘violations’, te weten:

“1. Late december 2022/early january 2023: unconsentual touch of private body part of another [gedaagde] member and use of vulgar language.

2. February 2023: unconsentual touch of private body part of another [gedaagde] member and use of vulgar language.

3. September 2023: unconsentual touch of private body part of another [gedaagde] member and use of vulgar language.

4. Unknown date: unconsentual touch of private body part of another [gedaagde] member and use of vulgar language.”

“De voorzieningenrechter neemt het bestuursbesluit, zoals dat is vastgelegd in de Whatsapp-berichten van 18 en 28 januari 2024 (zie 2.7 en 2.9) tot uitgangspunt. Naar voorlopig oordeel is dat besluit vernietigbaar wegens strijd met de redelijkheid en billijkheid die door artikel 2:8 BW worden geëist, omdat aan het sanctiebesluit geen behoorlijke procedure is vooraf gegaan en in het bijzonder omdat het beginsel van hoor en wederhoor is geschonden. Dat wordt hierna toegelicht. “

“[eiser] is op 17 januari 2024 met het bestuursbesluit geconfronteerd, niet wetende dat er al enige tijd onderzoek naar hem had plaatsgevonden. Daarbij werd hem slechts zeer beperkte informatie verstrekt over de klachten. Hij heeft pas op 26 februari 2024 kennis kunnen nemen van de inhoud van de beschuldigingen aan zijn adres, toen [gedaagde] in het kader van dit kort geding verklaringen van drie klaagsters overlegde. Voor die tijd moest hij het doen met de zeer vage omschrijvingen in de berichten van 18 en 28 januari 2024. Daarbij ging het om gebeurtenissen die al geruime tijd geleden zouden hebben plaatsgevonden. Hij heeft zich daardoor niet goed kunnen verdedigen tegen de – ernstige – aantijgingen. Op de kortgedingzitting is hij wel ingegaan op de overgelegde verklaringen (kort samengevat: (1) hij ontkent het door [naam 3] en [naam 4] beschreven ongepaste gedrag en (2) het contact tussen hem en [naam 5] had inderdaad regelmatig een seksuele lading maar dat kwam ook van haar kant en dat kan [eiser] aantonen met Whatsapp-berichten), maar toen waren de sancties al opgelegd. Op de vraag of het bestuur nog geïnteresseerd was in het hele verhaal van [eiser] , was het antwoord dat het daar nu te laat voor was.”

“Het is duidelijk dat de equity officer en het bestuur, ondanks hun nog geringe ervaring met dit soort kwesties en hun eigen nieuwe regeling, hun best hebben gedaan om zo goed mogelijk rekening te houden met de belangen van zowel de klaagsters als [eiser] . Zij hebben echter onvoldoende gewicht toegekend aan het essentiële beginsel van hoor en wederhoor. En dat terwijl er geen dringende reden was om [eiser] niet, voordat het besluit werd genomen, gelegenheid te geven om te reageren op de verklaringen van de klaagsters. Dat de klaagsters liever anoniem wilden blijven en kennelijk niet wilden dat de details van hun klachten met [eiser] werden gedeeld is misschien begrijpelijk, maar dit maakt het voor [eiser] vrijwel onmogelijk op de beschuldigingen in te gaan en zich te verdedigen. Dat er sprake was van (gegronde) angst van de klaagsters voor [eiser] , zoals door [gedaagde] is aangevoerd, is in dit kort geding onvoldoende aannemelijk geworden. Wel is duidelijk dat de klaagsters hun ervaringen onaangenaam vonden en dat een van hen zich nog steeds zich onprettig voelt als zijn naam wordt genoemd en contact met hem vermijdt.”

“Ter vermijding van een kostbare en tijdrovende bodemprocedure zou het bestuur ook een nieuw besluit kunnen nemen nadat een nieuwe, zorgvuldiger, procedure is doorlopen waarbij het beginsel van hoor en wederhoor in acht is genomen. Dat kan, maar hoeft niet per se, tot een andere uitkomst te leiden maar het betekent in ieder geval dat [eiser] ’s kant van het verhaal in de besluitvorming wordt betrokken. Het nieuwe besluit zou dan in de plaats komen van het huidige sanctiebesluit, dat dan zijn kracht verliest – en daarmee de schorsing ervan.”

De gemeentecommissie c.q. vereniging

“De gemeente Emmen heeft Erkende Overlegpartners, waarvan Erkende Overlegpartner Dorpsraad Zwartemeer (hierna: commissie) er één is. In 2016 is de vereniging Dorpsraad Zwartemeer (hierna: de vereniging) opgericht om uitvoering te geven aan de besluiten van de commissie.” “Een democratisch gekozen lid van de commissie is ook lid van de vereniging.”

Het betreft een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid, dus zonder notariële statuten. Daardoor zijn tamelijk creatieve constructies mogelijk.

“[eisers] zijn in [xxxx] in [woonplaats] komen wonen. Op 15 maart 2023 zijn zij door de kiesgerechtigde inwoners van [woonplaats] verkozen als leden van de commissie. Door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Emmen zijn [eisers] op 24 maart 2023 benoemd als leden van de commissie.”

“[eisers] hebben een vergadering van de vereniging op 18 oktober 2023 vroegtijdig verlaten, nadat de gemoederen hoog waren opgelopen vanwege meningsverschillen tussen de leden. Bij de eerstvolgende vergadering, gehouden op 14 november 2023 waren [eisers] niet aanwezig.”

“Op 16 november 2023 heeft de heer [naam] , destijds voorzitter van de vereniging, aan [eisers] laten weten dat zij uit de vereniging zijn gezet. [eisers] is diezelfde dag uit de WhatsApp-groep verwijderd.”

De voorzieningenrechter: “[eisers] zijn op 15 maart 2023 door de kiesgerechtigde inwoners van [woonplaats] verkozen als leden van de commissie. Door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Emmen zijn [eisers] op 24 maart 2023 benoemd tot leden van de commissie. Niet gesteld of gebleken is dat leden van de commissie andere leden uit de commissie kunnen zetten. De vereniging heeft aangegeven dat er geen reglement of statuten van de commissie zijn die deze mogelijkheid bieden. Voor zover met de mededeling van de heer [naam] aan [eisers] op 16 november 2023 is bedoeld dat [eisers] uit de commissie en/of de vereniging zijn gezet, oordeelt de voorzieningenrechter dat de heer [naam] deze mededeling niet heeft kunnen doen. Er bestond immers geen regel op basis waarvan hij [eisers] uit de commissie danwel de vereniging kon zetten. Blijkens artikel 5 van de statuten van de vereniging kan een lid worden ontzet uit het lidmaatschap van de vereniging wanneer een lid in strijd met de statuten, reglementen of besluiten van de vereniging handelt of wanneer het lid de vereniging op onredelijke wijze benadeelt. Ontzetting geschiedt door een besluit van het bestuur van de vereniging, waarna het lid in beroep kan gaan bij de algemene ledenvergadering. Niet is gesteld of gebleken dat het bestuur een dergelijk besluit heeft genomen en dat de procedure van artikel 5 lid 4 van de statuten is gevolgd. Bovendien heeft de ontzetting van een lid uit het lidmaatschap van de vereniging geen gevolg voor het lidmaatschap van de commissie. De conclusie is dat [eisers] nog steeds lid van de commissie en de vereniging zijn. Zij hebben recht op alle voorzieningen die zij nodig hebben om hun taak als (bestuurs)lid van de vereniging uit te voeren. De voorzieningenrechter zal de vorderingen – waarbij de hierna volgende overwegingen zullen worden meegenomen – toewijzen.”

De proceskostenveroordeling voor de vereniging is EUR 1352.

De vereniging is ingeschreven bij de KvK, dus de bestuurders zijn niet direct hoofdelijk aansprakelijk, maar slechts als de vereniging niet aan de proceskostenveroordeling voldoet (artikel 2:30 lid 4 BW). Hoofdelijk = elk voor het geheel, de betalende bestuurder kan proberen het aandeel van de overige bestuurders vergoed te krijgen (art. 6:7 en 6:10 BW). Mogelijk echter dat de vereniging voldoende vermogen heeft om aan de proceskostenveroordeling te voldoen.