Hoge Raad 21 januari 1955 (Forumbank arrest ; volledige tekst met noot)
ECLI:NL:HR:1955:AG2033 (tekst gepubliceerd 21 oktober 2021)
Met tekst uitspraak. In het Forumbank arrest oordeelde de Hoge Raad dat de algemene vergadering van een NV geen bindende instructies kan geven aan de directie over onderwerpen die tot de bevoegdheid van de directie behoren. De Hoge Raad oordeelt dat het niet juist om te stellen dat de algemene vergadering “bevoegd is aan de directie opdracht te geven [eigen aandelen in] te kopen, en wel omdat de bestuurders ondergeschikt zijn aan de naamloze vennootschap en de algemene vergadering de hoogste macht in de naamloze vennootschap bezit”.
Algemeen wordt aangenomen dat dit ook geldt voor verenigingen: de ALV heeft niet de hoogste macht. Het bestuur is niet ondergeschikt aan de ALV en de ALV is niet bevoegd om opdrachten te geven aan het bestuur t.a.v. onderwerpen die tot de bevoegdheid van het bestuur behoren. Wel kan de ALV het bestuur steeds ontslaan.
Algemeen wordt aangenomen dat dit ook geldt voor verenigingen: de ALV heeft niet de hoogste macht. Het bestuur is niet ondergeschikt aan de ALV en de ALV is niet bevoegd om opdrachten te geven aan het bestuur t.a.v. onderwerpen die tot de bevoegdheid van het bestuur behoren. Wel kan de ALV het bestuur steeds ontslaan.
N.b.: het ging om (wat nu is) een Boek 2 BW vereniging, niet om een VVE.
[Eiser], eiser
tot cassatie van een op 21 April 1954 door het Hof te Amsterdam tussen pp.
gewezen arrest, tegen
tot cassatie van een op 21 April 1954 door het Hof te Amsterdam tussen pp.
gewezen arrest, tegen
[Verweerder 1], [Verweerder 2], [Verweerder 3], verweerders in cassatie
[De Hoge Raad vat eerst de procedure bij de rechtbank en het hof samen. Ik heb de samenvatting van de feiten overgenomen. De uitspraak van de Hoge Raad zelf begint bij het kopje “Hoge Raad”]
O. dat uit het
bestreden arrest blijkt:
bestreden arrest blijkt:
dat [Verweerder 1]
en [Verweerder 2] voor de Rb. te Amsterdam hebben gedaagd [Eiser], [Verweerder
3] en de N.V. Forum-Bank, te Amsterdam, en hebben gevorderd dat zal worden
nietigverklaard wegens strijd met de wet, dan wel de Statuten der genoemde
Vennootschap, de goede zeden, redelijkheid, billijkheid en/of goede trouw het
besluit, genomen in de algemene vergadering van aandeelhouders der voornoemde
vennootschap op 15 Jan. 1953 met 411 tegen 117 stemmen, tot verkoop van 297
aandelen Forum-Bank door [Eiser] en [Verweerder 3] aan deze bank tegen den
prijs van ƒ 1000 per aandeel, waarbij de koopprijs ad ƒ 297.000 in de
eerste plaats zal worden aangewend tot afdekking van het gezamenlijk
debet-saldo van [Eiser] en [Verweerder 3], en voor de rest in overleg met pp.:
en [Verweerder 2] voor de Rb. te Amsterdam hebben gedaagd [Eiser], [Verweerder
3] en de N.V. Forum-Bank, te Amsterdam, en hebben gevorderd dat zal worden
nietigverklaard wegens strijd met de wet, dan wel de Statuten der genoemde
Vennootschap, de goede zeden, redelijkheid, billijkheid en/of goede trouw het
besluit, genomen in de algemene vergadering van aandeelhouders der voornoemde
vennootschap op 15 Jan. 1953 met 411 tegen 117 stemmen, tot verkoop van 297
aandelen Forum-Bank door [Eiser] en [Verweerder 3] aan deze bank tegen den
prijs van ƒ 1000 per aandeel, waarbij de koopprijs ad ƒ 297.000 in de
eerste plaats zal worden aangewend tot afdekking van het gezamenlijk
debet-saldo van [Eiser] en [Verweerder 3], en voor de rest in overleg met pp.:
dat [Verweerder 1]
en [Verweerder 2] deze vordering doen steunen op de navolgende gronden:
en [Verweerder 2] deze vordering doen steunen op de navolgende gronden:
‘[Eiser] en [Verweerder
3], die ieder wegens saldo hunner voorschotrekening een aanzienlijk bedrag,
onverminderd rente en kosten, aan de Forum-Bank N.V. schuldig waren en die
ieder tot meerdere zekerheid voor de voldoening van zijn schuld aan genoemde
Bank een aantal aandelen, elk nominaal groot ƒ 1000, in haar geplaatst
maatschappelijk kapitaal in onderpand hadden gegeven, hebben op grond van het
bepaalde bij art. 15 der statuten van de Forum-Bank schriftelijk en met opgave
der te behandelen onderwerpen gevorderd, dat een algemene vergadering van
aandeelhouders van de Forum-Bank zou worden gehouden, voorzover te dezen van
belang luidende:
3], die ieder wegens saldo hunner voorschotrekening een aanzienlijk bedrag,
onverminderd rente en kosten, aan de Forum-Bank N.V. schuldig waren en die
ieder tot meerdere zekerheid voor de voldoening van zijn schuld aan genoemde
Bank een aantal aandelen, elk nominaal groot ƒ 1000, in haar geplaatst
maatschappelijk kapitaal in onderpand hadden gegeven, hebben op grond van het
bepaalde bij art. 15 der statuten van de Forum-Bank schriftelijk en met opgave
der te behandelen onderwerpen gevorderd, dat een algemene vergadering van
aandeelhouders van de Forum-Bank zou worden gehouden, voorzover te dezen van
belang luidende:
‘aanbod van de
Heren [Eiser] en [Verweerder 3] tot verkoop aan de vennootschap van tweehonderd
zeven en negentig aandelen Forum-Bank N.V. tegen een prijs, door de algemene
vergadering van aandeelhouders vast te stellen’, waarna dit onderwerp als punt
6 op de agenda van de op 11 Dec. 1952 gehouden jaarlijkse algemene vergadering
der aandeelhouders van genoemde Bank is geplaatst.
Heren [Eiser] en [Verweerder 3] tot verkoop aan de vennootschap van tweehonderd
zeven en negentig aandelen Forum-Bank N.V. tegen een prijs, door de algemene
vergadering van aandeelhouders vast te stellen’, waarna dit onderwerp als punt
6 op de agenda van de op 11 Dec. 1952 gehouden jaarlijkse algemene vergadering
der aandeelhouders van genoemde Bank is geplaatst.
Op die vergadering
is ten aanzien van voormeld punt geen beslissing genomen, doch de vergadering
is verdaagd tot 15 Jan. 1953.
is ten aanzien van voormeld punt geen beslissing genomen, doch de vergadering
is verdaagd tot 15 Jan. 1953.
Dientengevolge is
op 15 Jan. 1953 een tweede algemene vergadering van aandeelhouders van de
Forum-Bank gehouden, welke blijkens de daarvan opgemaakte presentielijst werd
bijgewoond door acht aandeelhouders, in totaal vertegenwoordigende 528
aandelen, rechtgevende tot het uitbrengen van 528 stemmen.
op 15 Jan. 1953 een tweede algemene vergadering van aandeelhouders van de
Forum-Bank gehouden, welke blijkens de daarvan opgemaakte presentielijst werd
bijgewoond door acht aandeelhouders, in totaal vertegenwoordigende 528
aandelen, rechtgevende tot het uitbrengen van 528 stemmen.
Tot die aanwezige
aandeelhouders behoorden onder meer [Verweerder 1] met 50 aandelen en [Verweerder
2] met 35 aandelen, zomede de door hun gemachtigde vertegenwoordigde [Eiser]
met 296 aandelen en [Verweerder 3] met 110 aandelen.
aandeelhouders behoorden onder meer [Verweerder 1] met 50 aandelen en [Verweerder
2] met 35 aandelen, zomede de door hun gemachtigde vertegenwoordigde [Eiser]
met 296 aandelen en [Verweerder 3] met 110 aandelen.
Op deze vergadering
is bovenomschreven punt 6 der agenda opnieuw in behandeling genomen.
Daaromtrent is daarbij, blijkens de daarvan gemaakte notulen een uitvoerige
discussie ontstaan, waarbij zowel de directie van de Forum-Bank als de
voltallige aanwezige raad van commissarissen zich met klem tegen de aanvaarding
van het in bedoeld punt vervat aanbod hebben verklaard, omdat zij zulks in
strijd achtten, zowel met de belangen der Forum-Bank N.V. als met die van
derzelver aandeelhouders, van wie het aanbod niet is uitgegaan.
is bovenomschreven punt 6 der agenda opnieuw in behandeling genomen.
Daaromtrent is daarbij, blijkens de daarvan gemaakte notulen een uitvoerige
discussie ontstaan, waarbij zowel de directie van de Forum-Bank als de
voltallige aanwezige raad van commissarissen zich met klem tegen de aanvaarding
van het in bedoeld punt vervat aanbod hebben verklaard, omdat zij zulks in
strijd achtten, zowel met de belangen der Forum-Bank N.V. als met die van
derzelver aandeelhouders, van wie het aanbod niet is uitgegaan.
Bovendien heeft de directie
van de Forum-Bank daarbij de vergadering er nadrukkelijk op gewezen, dat de
inkoop door de Bank van een dergelijk omvangrijk pakket eigen aandelen een
ernstig gevaar voor de liquiditeitspositie van de Bank zou opleveren en
onverenigbaar was met het nog kort te voren door de Nederlandse Bank
dienaangaande ingenomen en aan de Forum-Bank kenbaar gemaakt standpunt.
van de Forum-Bank daarbij de vergadering er nadrukkelijk op gewezen, dat de
inkoop door de Bank van een dergelijk omvangrijk pakket eigen aandelen een
ernstig gevaar voor de liquiditeitspositie van de Bank zou opleveren en
onverenigbaar was met het nog kort te voren door de Nederlandse Bank
dienaangaande ingenomen en aan de Forum-Bank kenbaar gemaakt standpunt.
Voorts hebben
directie en commissarissen van de Forum-Bank ter vergadering als hun mening te
kennen gegeven, dat het nemen van een besluit omtrent gemeld aanbod niet tot de
bevoegdheid van de algemene vergadering van aandeelhouders van de Bank behoort
en dat daaraan geen rechtsgeldigheid kan worden toegekend.
directie en commissarissen van de Forum-Bank ter vergadering als hun mening te
kennen gegeven, dat het nemen van een besluit omtrent gemeld aanbod niet tot de
bevoegdheid van de algemene vergadering van aandeelhouders van de Bank behoort
en dat daaraan geen rechtsgeldigheid kan worden toegekend.
Ook de overige ter
vergadering aanwezige aandeelhouders, met uitzondering van één, vertegenwoordigende
5 aandelen en uitbrengende 5 stemmen, hebben zich unaniem bij het voormelde
standpunt van directie en commissarissen aangesloten en hebben zich
uitgesproken tegen de behandeling en aanneming van meergemeld agendapunt.
vergadering aanwezige aandeelhouders, met uitzondering van één, vertegenwoordigende
5 aandelen en uitbrengende 5 stemmen, hebben zich unaniem bij het voormelde
standpunt van directie en commissarissen aangesloten en hebben zich
uitgesproken tegen de behandeling en aanneming van meergemeld agendapunt.
Desondanks heeft de
gemachtigde van [Verweerder 3] het voorstel gedaan, dat de Forum-Bank N.V. het
aanbod van [Eiser] en [Verweerder 3] om 297 aandelen Forum-Bank aan genoemde
Bank te verkopen tegen een prijs van ƒ 1000 per aandeel aanvaardt, waarbij
de koopprijs ad ƒ 297.000 in de eerste plaats zal worden aangewend tot
afdekking van hun gezamenlijk debetsaldo, terwijl de directie van de Bank wordt
gemachtigd omtrent tijdstip en wijze van betaling van het restant met hen tot
een regeling te komen.
gemachtigde van [Verweerder 3] het voorstel gedaan, dat de Forum-Bank N.V. het
aanbod van [Eiser] en [Verweerder 3] om 297 aandelen Forum-Bank aan genoemde
Bank te verkopen tegen een prijs van ƒ 1000 per aandeel aanvaardt, waarbij
de koopprijs ad ƒ 297.000 in de eerste plaats zal worden aangewend tot
afdekking van hun gezamenlijk debetsaldo, terwijl de directie van de Bank wordt
gemachtigd omtrent tijdstip en wijze van betaling van het restant met hen tot
een regeling te komen.
Na hevige oppositie
van het volledige bestuur der Forum-Bank, zowel tegen gemeld voorstel zelf als
tegen het in stemming brengen daarvan, werd met 411 tegen 117 stemmen tot
stemming over het voorstel besloten, waarna het voorstel zelf met 411 stemmen
‘vóór’ en 117 stemmen ’tegen’ is aangenomen.
van het volledige bestuur der Forum-Bank, zowel tegen gemeld voorstel zelf als
tegen het in stemming brengen daarvan, werd met 411 tegen 117 stemmen tot
stemming over het voorstel besloten, waarna het voorstel zelf met 411 stemmen
‘vóór’ en 117 stemmen ’tegen’ is aangenomen.
[Verweerder 1] en [Verweerder
2] achten dit laatste besluit nietig als zijnde zowel in strijd met de wet en
de statuten als met de goede zeden, de goede trouw, de redelijkheid en de
billijkheid […]
2] achten dit laatste besluit nietig als zijnde zowel in strijd met de wet en
de statuten als met de goede zeden, de goede trouw, de redelijkheid en de
billijkheid […]
dat de voornoemde
Rb. bij vonnis van 26 Juni 1953 het meergenoemde besluit nietig heeft verklaard
wegens strijd met redelijkheid en goede trouw;
Rb. bij vonnis van 26 Juni 1953 het meergenoemde besluit nietig heeft verklaard
wegens strijd met redelijkheid en goede trouw;
dat [Eiser] en [Verweerder
3] bij aan [Verweerder 1] en [Verweerder 2] betekende appèldagvaarding van deze
uitspraak in hoger beroep zijn gekomen, en het Hof bij het aangevallen arrest
deze uitspraak heeft bekrachtigd;
3] bij aan [Verweerder 1] en [Verweerder 2] betekende appèldagvaarding van deze
uitspraak in hoger beroep zijn gekomen, en het Hof bij het aangevallen arrest
deze uitspraak heeft bekrachtigd;
dat het Hof heeft
overwogen:
overwogen:
[…]
Hoge Raad
O[verwegende] omtrent het
middel [“het middel’ is het stuk met daarin de argumenten van Eiser]:
middel [“het middel’ is het stuk met daarin de argumenten van Eiser]:
dat het Hof, de
grenzen trekkend tussen de bevoegdheid van de algemene vergadering der naamloze
vennootschap de Forum-Bank en de bevoegdheid van haar bestuur, […], heeft vastgesteld dat de bevoegdheid tot inkoop van
eigen aandelen uitsluitend toekomt aan de directie dier vennootschap;
grenzen trekkend tussen de bevoegdheid van de algemene vergadering der naamloze
vennootschap de Forum-Bank en de bevoegdheid van haar bestuur, […], heeft vastgesteld dat de bevoegdheid tot inkoop van
eigen aandelen uitsluitend toekomt aan de directie dier vennootschap;
dat het middel van
dit oordeel van het Hof, hetwelk dan ook in cassatie niet is bestreden,
uitgaat; [Eiser is het er mee eens dat alleen de directie kan besluiten over inkoop]
dit oordeel van het Hof, hetwelk dan ook in cassatie niet is bestreden,
uitgaat; [Eiser is het er mee eens dat alleen de directie kan besluiten over inkoop]
dat het Hof wijders [bovendien] heeft geoordeeld dat, nu het besluit van de algemene vergadering tot inkoop van
eigen aandelen de instemming van het bestuur niet had, terecht de nietigheid
van het besluit is ingeroepen [door de directie], als zijnde het genomen in strijd met de wet en
de statuten der vennootschap;
eigen aandelen de instemming van het bestuur niet had, terecht de nietigheid
van het besluit is ingeroepen [door de directie], als zijnde het genomen in strijd met de wet en
de statuten der vennootschap;
dat het Hof bij het
geven van dit oordeel het bestreden besluit, hetwelk ook volgens [Eiser] de
uitvoering door de directie behoeft, moet hebben verstaan aldus, dat het de
strekking heeft de directie zonder meer te verplichten om tot uitvoering ervan
over te gaan, des dat reeds door het enkele niet-uitvoeren van het besluit de
directie haar plicht verzaakt [blijkbaar is het niet helemaal duidelijk of het gaat om een bindende opdracht of een vrijblijvend verzoek aan de directie, de Hoge Raad neemt aan dat het een bindende opdracht was];
geven van dit oordeel het bestreden besluit, hetwelk ook volgens [Eiser] de
uitvoering door de directie behoeft, moet hebben verstaan aldus, dat het de
strekking heeft de directie zonder meer te verplichten om tot uitvoering ervan
over te gaan, des dat reeds door het enkele niet-uitvoeren van het besluit de
directie haar plicht verzaakt [blijkbaar is het niet helemaal duidelijk of het gaat om een bindende opdracht of een vrijblijvend verzoek aan de directie, de Hoge Raad neemt aan dat het een bindende opdracht was];
dat bij het primaire middel, mede
blijkens de mondelinge toelichting, de stelling wordt verdedigd [kortom, Eiser voert aan als argument],
blijkens de mondelinge toelichting, de stelling wordt verdedigd [kortom, Eiser voert aan als argument],
dat de algemene vergadering, ondanks het feit dat de inkoop van eigen aandelen in het
algemeen tot de bevoegdheid van de directie behoort, bevoegd is aan de directie
opdracht te geven een bepaald aantal eigen aandelen voor een bepaalden prijs
van bepaalde verkopers te kopen, en wel omdat de bestuurders ondergeschikt zijn
aan de naamloze vennootschap en de algemene vergadering de hoogste macht in de
naamloze vennootschap bezit;
algemeen tot de bevoegdheid van de directie behoort, bevoegd is aan de directie
opdracht te geven een bepaald aantal eigen aandelen voor een bepaalden prijs
van bepaalde verkopers te kopen, en wel omdat de bestuurders ondergeschikt zijn
aan de naamloze vennootschap en de algemene vergadering de hoogste macht in de
naamloze vennootschap bezit;
dat waar in deze
stelling sprake is van een opdracht tot aankoop van eigen aandelen kennelijk
wordt gedoeld op een besluit van een strekking als het Hof, naar hoger is
overwogen, aan het onderhavige besluit moet hebben toegekend [de Hoge Raad neemt aan dat Eiser stelt dat het besluit een bindende opdracht voor de directie vormt] ;
stelling sprake is van een opdracht tot aankoop van eigen aandelen kennelijk
wordt gedoeld op een besluit van een strekking als het Hof, naar hoger is
overwogen, aan het onderhavige besluit moet hebben toegekend [de Hoge Raad neemt aan dat Eiser stelt dat het besluit een bindende opdracht voor de directie vormt] ;
dat in deze stelling, aldus
verstaan, echter wordt voorbijgezien dat ook de algemene vergadering de bij wet
en statuten getrokken grenzen harer bevoegdheid niet mag overschrijden [de stelling van eiser hierboven in vet is onjuist, omdat de algemene vergadering de grenzen van haar bevoegdheid niet mag overschrijden]
en dat
het Hof, in cassatie onbestreden, als voormeld heeft vastgesteld dat de inkoop
van eigen aandelen uitsluitend tot de bevoegdheid van de directie behoort;
verstaan, echter wordt voorbijgezien dat ook de algemene vergadering de bij wet
en statuten getrokken grenzen harer bevoegdheid niet mag overschrijden [de stelling van eiser hierboven in vet is onjuist, omdat de algemene vergadering de grenzen van haar bevoegdheid niet mag overschrijden]
en dat
het Hof, in cassatie onbestreden, als voormeld heeft vastgesteld dat de inkoop
van eigen aandelen uitsluitend tot de bevoegdheid van de directie behoort;
dat dus de primaire
klacht faalt;
klacht faalt;
dat de subsidiaire
klacht, als zou het Hof verzuimd hebben het verweer, dat de algemene
vergadering bevoegd is aan de directie een opdracht te geven, bij voormelde
lezing van ’s Hofs arrest ongegrond is;
klacht, als zou het Hof verzuimd hebben het verweer, dat de algemene
vergadering bevoegd is aan de directie een opdracht te geven, bij voormelde
lezing van ’s Hofs arrest ongegrond is;
Verwerpt het
beroep.
beroep.